Waarom bunkers in Albanië geen grap zijn
Als je voor het eerst in Albanië bent, valt je waarschijnlijk één ding meteen op: overal zie je bunkers. Op het strand, in het bos, tussen de huizen, soms midden op een rotonde. En nee, dat is geen toeval. Onder het regime van dictator Enver Hoxha zijn er naar schatting meer dan 170.000 bunkers gebouwd. Jep, dat is geen typo.
Hoxha geloofde heilig dat Albanië elk moment aangevallen kon worden – door wie dan ook – en besloot het land om te toveren tot een betonnen mierenhoop van schuilplaatsen. De meeste staan inmiddels leeg, zijn overwoekerd door klimop of dienen als geïmproviseerde schapenschuur. Maar twee van die bunkers zijn tegenwoordig omgetoverd tot iets totaal anders: Bunk’Art 1 en Bunk’Art 2 – twee unieke musea waar geschiedenis, kunst en beklemming samenkomen.
Waarom je deze plekken echt niet wil missen? Omdat ze je iets laten voelen wat geen geschiedenisboek ooit kan: hoe het was om te leven onder een van Europa’s meest paranoïde regimes. En dat allemaal in ondergrondse gangen, achter dikke stalen deuren en met de geur van beton en communisme nog in de lucht.
In deze blog neem ik je mee naar deze twee bizarre, fascinerende en verrassend goed gemaakte bunkermusea in Tirana. Ik vertel je wat je kunt verwachten, wat het verschil is tussen de twee, welke je zeker moet bezoeken (spoiler: allebei), en geef je handige tips om het meeste uit je bezoek te halen – zonder zelf ondergronds te verdwalen.
Bunk’Art 1: Ondergronds terug naar het communistische tijdperk
Verstopt aan de rand van Tirana, vlakbij het beginpunt van de Dajti-kabelbaan, ligt een ogenschijnlijk onschuldige heuvel. Maar wat eronder zit? Een gigantisch bunkercomplex van vijf verdiepingen diep, 106 kamers en meer beton dan je ooit in je leven bij elkaar hebt gezien. Welkom in Bunk’Art 1 – misschien wel het meest bizarre museum van Albanië. Klik hier voor kaartjes.
Wat is Bunk’Art 1?
Dit ondergrondse monster werd in de jaren ’70 gebouwd als atoomschuilkelder voor Enver Hoxha en zijn topgeneraals. Het idee: mocht er ooit een kernoorlog uitbreken, dan kon de hele politieke elite hier overleven, vergaderen én slapen, terwijl de rest van het land… tja, succes ermee.
Vandaag de dag is het complex omgetoverd tot een museum dat het communistische tijdperk tot leven brengt, met een mix van exposities, originele ruimtes en kunstinstallaties. En dat voelt soms als een trip die ergens tussen Escape Room en 1984 in zit.
Wat je te zien krijgt
Zodra je de zware, bolvormige bunkeringang binnenloopt, daal je een trap af en stap je letterlijk de geschiedenis in. Je ziet:
- De slaapkamers van de generaals, nog volledig ingericht, compleet met strakke veldbedden en bloemetjesdekens.
- Vergaderzalen en communicatiekamers, waar je het knarsen van de typemachines bijna hoort.
- Propagandaruimtes vol foto’s, video’s en toespraken van Hoxha zelf – alsof hij nog steeds meekijkt.
- Kunstinstallaties die het beklemmende gevoel van angst en controle verbeelden – denk aan echo’s, flikkerend licht en claustrofobische gangen.
En het mooie is: je mag hier overal rondlopen, foto’s maken en af en toe gewoon even gaan zitten op een generaal zijn stoel (ssst, niet doorvertellen).
Waarom je er echt de tijd voor moet nemen
Bunk’Art 1 is groot. Echt groot. Je hebt makkelijk twee tot drie uur nodig om alles te zien én op je in te laten werken. Het is geen plek waar je “even snel” doorheen wandelt. Je daalt af in een wereld die duister, fascinerend en indrukwekkend is – en je komt gegarandeerd weer boven met kippenvel.
Tip: Combineer je bezoek met de kabelbaan naar Dajti Mountain – die ligt letterlijk naast de bunker en biedt het perfecte tegengewicht na al dat beton. Eerst ondergronds je geschiedenisles, daarna bovenop de berg een biertje met uitzicht.
Bunk’Art 2: In het hart van de hoofdstad
Waar Bunk’Art 1 zich aan de rand van de stad verstopt, ligt Bunk’Art 2 midden in het centrum van Tirana – pal achter het Ministerie van Binnenlandse Zaken en op loopafstand van het bekende Skanderbegplein. Het is kleiner, compacter en donkerder. En eerlijk? Misschien nog wel intenser dan z’n grote broer.
Wat is het verhaal achter Bunk’Art 2?
Bunk’Art 2 werd gebouwd als schuilplek voor de hoogste functionarissen van het ministerie en de geheime dienst Sigurimi. Je weet wel, die organisatie die luisterde, noteerde en martelde – als je in het communistische Albanië ook maar één verkeerde grap maakte. Deze bunker heeft dus een iets ander karakter: minder gericht op de oorlog, meer op onderdrukking, spionage en paranoia.
De gangen zijn smaller, de kamers zijn eenvoudiger, maar de sfeer is… ijzingwekkend realistisch.
Wat je hier te zien krijgt
Bij binnenkomst daal je af in een ondergronds doolhof waar geschiedenis letterlijk op je af komt. De ruimtes zijn gevuld met:
- Informatiepaneeltjes over de Sigurimi – Albanië’s eigen geheime dienst, berucht om z’n afluisterpraktijken en angstcultuur.
- Getuigenissen van slachtoffers – verhalen van mensen die jarenlang gevangen zaten of spoorloos verdwenen.
- Oude telefoons, afluisterapparatuur en ondervragingsruimtes – alsof James Bond in een nachtmerrie is beland.
- Een cel waar je letterlijk in kunt stappen om te ervaren hoe het voelde om “verdwenen” te zijn.
Alles is sober, kil en confronterend. Maar tegelijk is het museum goed opgebouwd en nooit té schokkend. Het is vooral leerzaam – en het laat je nadenken over wat vrijheid eigenlijk betekent.
Klein maar krachtig
Bunk’Art 2 is veel kleiner dan nummer 1. Je bent er in ongeveer 45 minuten tot een uur doorheen, afhankelijk van hoe lang je blijft hangen bij de teksten en installaties. Ideaal dus als je maar kort in Tirana bent, maar wél iets wilt zien wat je nergens anders vindt.
Tip: Begin je stedentrip met Bunk’Art 2. Je krijgt meteen een goed beeld van de recente geschiedenis van Albanië – en ineens snap je veel beter hoe het land in elkaar zit.
Welke moet je kiezen: Bunk’Art 1 of 2?
Tijd om de hamvraag te beantwoorden: moet je Bunk’Art 1 of Bunk’Art 2 bezoeken? Het korte antwoord: als je de tijd hebt – allebei. Ze vullen elkaar perfect aan en bieden elk een ander perspectief op Albanië’s communistische verleden. Maar als je moet kiezen, dan hangt het af van jouw interesses, tijd en… je zin om een heuvel op te klimmen.
Bunk’Art 1: Voor wie de diepte in wil
- ✅ Grootste van de twee (5 verdiepingen, 106 kamers)
- ✅ Meer gericht op het militaire en politieke aspect van de dictatuur
- ✅ Mix van geschiedenis en kunstinstallaties
- ✅ Gelegen buiten het centrum, bij de Dajti Express
- ❗ Je hebt hier minstens 2–3 uur voor nodig
Aanrader voor: geschiedenisfans, museumliefhebbers, mensen die niet claustrofobisch zijn en iedereen die de communistische tijd écht wil begrijpen.
Bunk’Art 2: Klein, heftig en in het centrum
- ✅ Compact en heftig – je bent er in een uurtje doorheen
- ✅ Focus op onderdrukking, de geheime dienst en het alledaagse leven onder toezicht
- ✅ Ligt in hartje Tirana, makkelijk te combineren met andere bezienswaardigheden
- ❗ Minder kunst, meer rauwe informatie
Aanrader voor: reizigers met minder tijd, mensen die Tirana lopend willen verkennen, en iedereen die een rauwe kijk wil op hoe de dictatuur het dagelijks leven beïnvloedde.
Mijn persoonlijke tip
Wil je het écht goed meemaken? Doe ze allebei, maar begin met Bunk’Art 2. Die ligt centraal, is compacter, en zet meteen de toon qua sfeer en achtergrond. Daarna ga je naar Bunk’Art 1 om de bredere context te ervaren – én om af te sluiten met een ritje in de kabelbaan naar de Dajti-berg. Van betonnen beklemming naar frisse berglucht. Mooier kan bijna niet.
Geen zin om in de rij te staan? Boek hier alvast je tickets voor Bunk’Art 1 of 2 – zo wandel je zó naar binnen en heb je alle tijd om alles rustig te beleven.
Praktische info voor je bezoek
Oké, je bent overtuigd: je wilt (minstens) één van de Bunk’Art-musea bezoeken. Goed plan! Hier vind je alles wat je moet weten om je bezoek soepel te laten verlopen – van openingstijden tot hoe je er komt zonder per ongeluk in een oude riooltunnel te belanden.
📍 Locaties
- Bunk’Art 1: Rruga Fadil Deliu, net buiten het centrum van Tirana, bij de ingang van de Dajti Express-kabelbaan.
- Bunk’Art 2: Rruga Abdi Toptani, direct achter het Ministerie van Binnenlandse Zaken, midden in het centrum.
Beide locaties zijn goed aangegeven, al voelt Bunk’Art 1 meer alsof je ergens achteraf iets geheims binnengaat (wat het dus ook een beetje is).
⏰ Openingstijden
- Dagelijks geopend van 9:00 tot 16:00 (soms langer in het hoogseizoen).
- Gesloten op sommige nationale feestdagen – check dit vooraf als je buiten de zomer reist.
🎟️ Tickets
- Toegang kost rond de 500-600 lek per museum (ca. €5-6).
- Je kunt ter plekke betalen, maar online reserveren wordt aangeraden in het hoogseizoen.
- Er is ook een combiticket voor Bunk’Art 1 + 2 (check de officiële website voor actuele info).
Tip: Neem contant geld mee, vooral bij Bunk’Art 1. Niet alle pinautomaten werken even betrouwbaar in de omgeving.
🚌 Hoe kom je er?
- Bunk’Art 1: Pak buslijn Porcelan vanaf het centrum van Tirana. Stap uit bij het eindpunt en loop 5 minuten naar de ingang. Of neem een taxi (kost je max €5 vanaf het centrum).
- Bunk’Art 2: Gewoon lopen. Vanaf het Skanderbegplein sta je er in 5 minuten. Makkelijker wordt het niet.
👟 Wat neem je mee?
- Een vest of jas – zelfs in de zomer is het ondergronds fris.
- Comfortabele schoenen – je loopt flink wat meters op beton.
- Tijd & rust – vooral bij Bunk’Art 1 wil je niet haasten.
- Geen rugzakken of grote tassen – smalle gangen en geen lockers.
👶 Kan het met kinderen?
Technisch gezien: ja. Maar hou rekening met de inhoud – sommige verhalen, geluidsfragmenten en beelden kunnen best heftig zijn. Voor jonge kinderen is Bunk’Art 2 waarschijnlijk te intens. Bunk’Art 1 is wat ‘lichter’ en speelser, maar nog steeds serieus.
